سکته مغزی چیست و چطور ممکن است اتفاق بیفتد؟
سکته مغزی وقوع ناگهانی یک نقص نورولوژیکی است که مکانیسم عروقی دارد. سکته مغزی انواع مختلفی دارد که در نهایت باعث ایجاد تغییر در عملکرد مغز میشود. در طی سکته مغزی، سلول ها آسیب دیده و کشته میشوند که همین امر موجب دگرگونی در عملکرد نرمال فرد می شود. بر اساس اینکه سکته مغزی به دلیل لخته و ایجاد ایسکمی اتفاق بیفتد یا بر اساس پارگی رگ و بروز خونریزی انواع مختلفی از سکته مغزی وجود دارد که در زیر به آن اشاره میکنیم:
انواع سکته مغزی
سکته مغزی ایسکمیک: این نوع از سکته مغزی که ۸۷% از موارد سکته را به خود اختصاص می دهد، به دلیل ایجاد لخته در عروق مغز ایجاد می شود و زمانی که جریان خون در عروق مغز به دلیل وجود لخته مختل گردد، منجر به کاهش اکسیژن رسانی و آسیب به سلول های مغزی می شود.
سکته مغزی ایسکمیک به دلایل متفاوتی ممکن است بروز کند که عبارتند از:
- رسوب چربی و ایجاد پلاک‌هایی در شریان‌های گردنی
- بیماری های قلبی که منجر به تشکیل لخته‌های خونی می‌گردد آریتمی و فیبریلاسیون دهلیزی
سکته مغزی هموراژیک: این نوع از سکته مغزی که ۱۳% از موارد سکته را شامل می شود به دلیل پارگی و خونریزی عروق مغزی اتفاق می افتد. خون در فضای جمجمه به تدریج باعث افزایش فشار مغز می شود و به دنبال ایجاد فشار، سلول های مغزی دچار تخریب شده و نواحی مهمی از مغز را می کشد.
سکته مغزی هموراژیک به دلایل متفاوتی ممکن است بروز کند که عبارتند از:
- فشار خون بالا
- تصلب شرایین
- آنوریسم
- ضربه مغزی
حمله ایسکمی موقت: نوعی از بروز علائم می باشد که TIA (Transient Ischemic Attack) نامیده می شود. 24 ساعت یک مرزبندی مفید بین حمله ایسکمی موقت و سکته مغزی می باشد ولی در اکثر موارد TIA بین 5 تا 15 دقیقه طول می کشد.
علائم هشداردهنده سکته مغزی
بسته به محل، میزان و وسعت ضایعه ایجاد شده، علائم متفاوتی ممکن است بروز کند. علائم اکثرا بصورت ناگهانی بروز می کند. برخی علائم عبارتند از:
احساس کرختی ناگهانی در عضلات صورت
صحبت کردن با مکث همراه با اشکال در یافتن کلمات
ادراک ضعیف، صحبت های نامفهوم
خیره شدن در حالی که چشم ها به طرف ضایعه منحرف شده است.
فلج اندام ها
از دست رفتن حس روی پوست
رفلکس چنگ زدن و مکیدن
بی اختیاری ادرار
سرگیجه یا سردرد ناگهانی
اختلالات بینایی مثل دوبینی یا نابینایی، از دست دادن میدان بینایی در یک سمت بدن
چه افرادی بیشتر در معرض سکته مغزی هستند؟
عوامل خطرساز در بروز سکته های مغزی عبارتند از: فشار خون بالا، کلسترول بالا، تنگی عروق، دیابت، بیماری های قلبی، کشیدن سیگار، مصرف بیش از اندازه نوشیدنی‌های الکلی، بی‌تحرکی، چاقی، مصرف قرص‌های ضدبارداری، سن بالای ۵۵ سال و آپنه خواب
سکته مغزی چطور تشخیص داده می شود؟
پزشک برای تشخیص سکته مغزی ممکن است درخواست MRI یا CT Scan بکند.
آیا سکته مغزی قابل پیشگیری است؟
انتخاب یک سبک زندگی سالم، بهترین اقدامی است که می توان برای پیشگیری از سکته مغزی انجام داد. بطور کلی اقداماتی که می توان در راستای سبک زندگی سالم انجام داد عبارتند از:
- رژیم غذایی کم نمک و غنی از فیبر و سبزیجات
- کنترل وزن
- فعالیت فیزیکی منظم
- سیگار نکشیدن
- قطع مصرف الکل
- کنترل فشار خون بالا
- مدیریت دیابت
- کاهش میزان کلسترول و چربی اشباع در رژیم غذایی
- درمان آپنه انسدادی خواب
داروهایی که در پیشگیری از سکته مغزی موثر هستند
داروهای ضد پلاکت: پلاکت ها جزء اصلی روند انعقاد خون هستند که در ایجاد لخته نقش مهمی دارند. داروهای ضد پلاکت، با مهار کردن قدرت چسبندگی پلاکت از تشکیل لخته خون جلوگیری می کنند. رایج ترین و شناخته شده ترین داروی ضد پلاکت آسپرین است.
بعد از TIA یا سکته مغزی جزئی، ممکن است پزشک برای مدت زمان طولانی آسپرین برای بیمار تجویز کند تا خطر سکته مجدد را کاهش دهد.
داروهای ضد انعقاد خون: این داروها جلوی لخته شدن خون را می گیرند. هپارین یکی از داروهای ضد انعقاد سریع‌الاثر و تزریقی است که برای مدت کوتاه زمانی که بیمار در بیمارستان بستری است استفاده شود.
وارفارین از قدیمی ترین ضد انعقادهای خوراکی می باشد که به دلیل پنجره درمانی باریک، تفاوت های ژنتیکی افراد در پاسخدهی به دارو و تداخل دارو-دارو و دارو-غذای بالا باید با احتیاط فراوان مصرف شود و لازم است که بصورت متناوب آزمایش خون جهت بررسی فاکتورهای انعقادی داده شود.
در حال حاضر نسل جدید ضدانعقادهای خوراکی به بازار دارویی معرفی شده اند که اثربخشی بهتر و عوارض جانبی کمتری دارند و معمولاً به آزمایش خون منظم نیاز ندارند. از این دسته داروها می توان به داروی آپیکسابان اشاره کرد.
